Alcohol is het meest gebruikte genotmiddel in Nederland. Acht op de tien volwassenen in Nederland drinkt wel eens alcohol. Het beginnen met drinken van alcohol gebeurt soms al in de pubertijd; bijna de helft van de 12-16 jarigen geeft aan ooit wel eens alcohol te hebben gedronken.
Het drinken van (veel) alcohol verhoogt de kans op verschillende soorten kanker, leverziektes, hersenschade en -ziektes en hart- en vaatziekten. Hoe vaker en meer men drinkt, hoe groter de risico’s.
Om schadelijk alcoholgebruik te verminderen en voorkomen is het thema problematisch alcoholgebruik opgenomen in het Nationaal Preventieakkoord.
Jongeren zijn extra kwetsbaar als het gaat om alcohol drinken. Zij drinken sneller te veel, zijn sneller ‘onder invloed’ en verliezen sneller hun bewustzijn. Er zijn aanwijzingen dat alcohol hun hersenontwikkeling verstoort. Jongeren die veel drinken, raken vaker (ongewenst) zwanger. Daarnaast speelt alcohol een grote rol bij crimineel gedrag, agressie, angst, suïcide gedrag en studieproblemen. Jongeren die op vroege leeftijd drinken, lopen bovendien in hun latere leven een hoger risico op het ontwikkelen van een alcoholprobleem.
De mening van ouders over het alcoholgebruik van jongeren is van invloed op het drinkgedrag van hun kind. Ouders kunnen via normen en regels bijdragen aan het uitstellen van het eerste alcoholgebruik van hun kinderen. Daarnaast drinken jongeren vaak minder als ouders strengere regels hanteren over alcoholgebruik en als er veel steun en toezicht van ouders wordt ervaren. Behalve de mening van ouders zijn er nog andere factoren die van invloed kunnen zijn op het alcoholgebruik van jongeren. Deze factoren zijn de sociale normen, vrienden, het hebben van problemen, opleiding, gezinssamenstelling en de persoonlijkheid.
De overheid wil jongeren tegen de gevaren van alcohol beschermen. In 2014 is de leeftijdsgrens voor het in bezit hebben en drinken van alcohol verhoogt van 16 naar 18 jaar. Campagnes als ‘NIX18: niet roken en drinken onder de 18 jaar’ en ‘Dranquilo’ moeten jongeren en ouders meer bewust maken van de gevaren van alcohol.
De Gezondheidsraad adviseert 18-plussers om geen alcohol te drinken of in ieder geval niet meer dan één glas per dag te drinken.
Middelbare scholieren (tweede- en vierdeklassers)
In de gemeente Harderwijk heeft in 2021 29% van de middelbare scholieren ooit alcohol gedronken (een heel glas of meer) en heeft 28% recent alcohol gedronken. Daarnaast is 18% recent bingedrinker. In 2019 stemde 14% van de ouders in met het alcoholgebruik.
Het aandeel ouders dat instemt met het alcoholgebruik ligt in de gemeente Harderwijk lager dan in de Noord-Veluwe.
Gemeente Harderwijk | Noord-Veluwe | Nederland | |
Heeft ooit alcohol gedronken (een heel glas of meer) | 29% | 31% | 31% |
Heeft recent alcohol gedronken | 28% | 29% | 29% |
Is recent bingedrinker | 18% | 19% | 20% |
Ouders stemmen in met het alcoholgebruik * | 14% | 18% | - |
- : Geen gegevens beschikbaar * : Cijfers uit Gezondheidsmonitor Jeugd 2019; niet nagevraagd in 2021 Als er een significant verschil (p<0,05) ten opzichte van de gemeente is, dan is dat vet weergegeven |
Jongvolwassenen (16-25 jaar)
Van de jongvolwassenen in de gemeente Harderwijk drinkt 45% niet of maximaal 1 glas per dag. Aan de andere kant is 24% van de jongvolwassenen in de gemeente Harderwijk een zware drinker.
De gemeente Harderwijk verschilt hierin niet significant van de Noord-Veluwe en Noord- en Oost-Gelderland.
Gemeente Harderwijk | Noord-Veluwe | Noord- en Oost-Gelderland | |
Drinkt niet of maximaal 1 glas per dag (norm volwassenen) | 45% | 48% | 38% |
Is een zware drinker | 24% | 17% | 21% |
- : Geen gegevens beschikbaar Als er een significant verschil (p<0,01) ten opzichte van de gemeente is, dan is dat vet weergegeven. |
Meer gegevens over alcoholgebruik in de gemeente en in de regio staan onderaan deze pagina bij ‘Zie ook’, Cijfers Gezondheidsmonitor Jeugd en Cijfers Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen.
Middelbare scholieren (tweede- en vierdeklassers)
In de gemeente Harderwijk is het aandeel middelbare scholieren dat recent alcohol heeft gedronken tussen 2019 en 2021 toegenomen. Het aandeel middelbare scholieren dat recent bingedrinker is, is tussen 2011 en 2019 afgenomen en tussen 2019 en 2021 niet significant veranderd.
In de Noord-Veluwe is het aandeel middelbare scholieren dat recent alcohol heeft gedronken tussen 2015 en 2019 afgenomen en tussen 2019 en 2021 toegenomen. Het aandeel middelbare scholieren dat recent bingedrinker is, is tussen 2011 en 2019 afgenomen en tussen 2019 en 2021 niet significant veranderd.
Jongvolwassenen (16-25 jaar)
In de gemeente Harderwijk is het aandeel jongvolwassenen dat een zware drinker is niet significant veranderd ten opzichte van 2019. In de Noord-Veluwe is het aandeel jongvolwassenen dat een zware drinker is afgenomen tussen 2019 en 2022.
Middelbare scholieren (tweede- en vierdeklassers)
Er is geen verschil tussen jongens en meisjes wat betreft het aandeel recente alcoholgebruikers en recente bingedrinkers.
Onder vierdeklassers is het aandeel recente alcoholgebruikers en recente bingedrinkers groter dan onder tweedeklassers.
Onder vmbo’ers is het aandeel recente alcoholgebruikers en recente bingedrinkers groter dan onder havo/vwo’ers.
Jongvolwassenen (16-25 jaar)
Er is geen significant verschil in het aandeel zware drinkers tussen mannen en vrouwen en tussen jongvolwassenen met verschillende opleidingsniveaus.
Middelbare scholieren (tweede- en vierdeklassers)
Het aandeel middelbare scholieren dat recent alcohol heeft gedronken, loopt uiteen van 23% in de gemeente Elburg tot 46% in de gemeente Oost Gelre. De gemeente Harderwijk (28%) hoort bij de gemeenten met de gunstige scores.
Het aandeel recente bingedrinkers loopt uiteen van 16% in de gemeente Ermelo tot 39% in de gemeente Oost Gelre. De gemeente Harderwijk (18%) hoort bij de gemeenten met de gunstige scores.
Jongvolwassenen (16-25 jaar)
Het aandeel jongvolwassenen dat een zware drinker is loopt uiteen van 14% in de gemeente Ermelo tot 37% in de gemeente Winterswijk. De gemeente Harderwijk (24%) hoort bij de gemeenten met de gemiddelde scores.
De alcoholrichtlijn voor volwassenen van de Gezondheidsraad (2015) luidt om geen alcohol te drinken of in elk geval niet meer dan één glas per dag. Dit advies is bedoeld om chronische ziekten te voorkomen.
In 2022 voldoet in de gemeente Harderwijk 43% van de volwassenen tot 65 jaar aan de norm voor alcoholgebruik. Ruim één op de tien volwassenen is een zware drinker.
In de gemeente Harderwijk is het alcoholgebruik onder volwassenen ongeveer hetzelfde als in de Noord-Veluwe en in de regio Noord- en Oost-Gelderland.
Gemeente Harderwijk | Noord-Veluwe | Noord- en Oost-Gelderland | |
Voldoet aan de norm voor alcoholgebruik | 43% | 45% | 38% |
Is een zware drinker | 11% | 11% | 13% |
Als er een significant verschil (p<0,01) ten opzichte van de gemeente is, dan is dat vet weergegeven |
Meer gegevens over alcoholgebruik in de gemeente en de regio staan onderaan deze pagina bij 'Zie ook', Cijfers volwassenen en ouderen 2022.
In de Noord-Veluwe is het aandeel volwassenen van 18-64 jaar dat voldoet aan de alcoholnorm stabiel gebleven in de periode 2012-2022. In de gemeente Harderwijk lijkt het aandeel tussen 2020 en 2022 iets te zijn gedaald, maar deze daling is niet significant.
Vrouwen voldoen vaker aan de alcoholnorm en zijn minder vaak zware drinkers dan mannen.
Volwassenen vanaf 35 jaar voldoen vaker aan de alcoholnorm dan volwassenen tussen de 18 en 34 jaar. Het aandeel zware drinkers is onder jongvolwassenen (tot 35 jaar) een stuk hoger dan bij de oudere leeftijdsgroepen (35 – 65 jaar).
Naarmate de sociaaleconomische positie (SEP) toeneemt, voldoen volwassenen minder vaak aan de alcoholnorm.
Er zijn geen significante verschillen in alcoholgebruik tussen volwassenen die alleen wonen of samen wonen.
De kaarten laten zien dat het alcoholgebruik toeneemt van het westelijke naar het oostelijke deel van de regio.
Het aandeel volwassenen van 18-64 jaar dat voldoet aan de alcoholnorm, loopt uiteen van 22% in de gemeente Oost Gelre tot 47% in de gemeente Nunspeet. De gemeente Harderwijk (43%) behoort tot de gemeenten die gunstig scoren.
Het aandeel zware drinkers onder volwassenen van 18-64 jaar, varieert van 8% in de gemeente Apeldoorn tot 27% in de gemeente Oost Gelre. De gemeente Harderwijk (11%) behoort tot de gemeenten die gunstig scoren.
De alcoholrichtlijn voor volwassenen van de Gezondheidsraad (2015) luidt om geen alcohol te drinken of in elk geval niet meer dan één glas per dag. Dit advies is bedoeld om chronische ziekten te voorkomen. Bij het ouder worden nemen de risico’s van alcoholgebruik toe. Dit komt door lichamelijke veranderingen; risicovolle combinaties met medicijnen; en door een verhoogd risico op valongelukken.
In 2022 voldoet in de gemeente Harderwijk 48% van de 65-plussers aan de norm voor alcoholgebruik. 4% van de ouderen is een zware drinker.
In de gemeente Harderwijk is het aandeel ouderen dat voldoet aan de norm voor alcoholgebruik lager dan in de Noord-Veluwe.
Gemeente Harderwijk | Noord-Veluwe | Noord- en Oost-Gelderland | |
Voldoet aan de norm voor alcoholgebruik | 48% | 55% | 52% |
Is een zware drinker | 4% | 5% | 5% |
Als er een significant verschil (p<0,01) ten opzichte van de gemeente is, dan is dat vet weergegeven |
Meer gegevens over alcoholgebruik in de gemeente en de regio staan onderaan deze pagina bij 'Zie ook', Cijfers volwassenen en ouderen.
Na een stijging in het aandeel ouderen dat voldoet aan de norm voor alcoholgebruik tussen 2016 en 2020 in de Noord-Veluwe, zien we dat het aandeel in 2022 weer rond het niveau van 2016 ligt. In de gemeente Harderwijk is het aandeel dat voldoet aan de norm voor alcoholgebruik tussen 2020 en 2022 gedaald.
Vrouwen voldoen vaker aan de alcoholnorm dan mannen.
75-plussers voldoen vaker aan de alcoholnorm en zijn minder vaak een zware drinker dan 65-74 jarigen.
Naarmate de sociaaleconomische positie (SEP) toeneemt, voldoen ouderen minder vaak aan de alcoholnorm.
Ouderen die alleen wonen voldoen vaker aan de alcoholnorm dan ouderen die samen wonen.
De kaarten laten zien dat het alcoholgebruik toeneemt van het westelijke naar het oostelijke deel van de regio.
Het aandeel 65-plussers dat voldoet aan de alcoholnorm, loopt uiteen van 42% in de gemeente Oost Gelre tot 61% in de gemeente Oldebroek. De gemeente Harderwijk (48%) behoort tot de gemeenten die ongunstig scoren.
Het aandeel zware drinkers onder 65-plussers, varieert van 3% in de gemeente Bronckhorst tot 8% in de gemeente Oost Gelre. De gemeente Harderwijk (4%) behoort tot de gemeenten die gunstig scoren.